Dzięki mozolnej pracy badaczy średniowiecza możemy być prawie pewni jak brzmiała muzyka tamtego okresu. Do tej pory, w kwestii muzyki egipskiej czy rzymskiej, mogliśmy się opierać tylko na domysłach lub podobieństwach do innych, zbliżonych gatunków. Teraz zaś mamy materiał, z którego jesteśmy w stanie uzyskać odpowiedzi na nurtujące nas pytania na temat brzmienia muzyki średniowiecza.
Większość najwcześniejszych źródeł pisanych pochodzi od trubadurów z XII wieku, jednak najwięcej manuskryptów znaleziono w ośrodkach nauki związanych z kościołem i są to głównie utwory religijne. Muzyka wciąż jest anonimowa.
Termin muzyka średniowieczna nawiązuje do okresu od 1100 do
1400 roku. Ustalenie dokładnych ram czasowych początku i końca średniowiecza jest trudne, ponieważ różne trendy zaczynały się w różnych okresach w poszczególnych regionach. Muzykolodzy od lat prowadzą na ten temat rozliczne dyskusje.
Muzyka tej epoki jest nierozerwalnie związana z kościołem, który ma coraz większy wpływ na różne dziedziny codziennego życia. W XI wieku wraz ujednoliceniem Mszy Świętej i pieśni, które podczas niej śpiewano powstał chorał gregoriański, czyli jedna z najbardziej znanych kompozycji stworzonych w tak zwanych wiekach ciemnych. Chorał gregoriański to połączenie melodii z Rzymu (centrum kościoła) oraz z Paryża (centrum polityczne). Rzeczony rodzaj muzyczny wyparł i zastąpił wszelkie inne, lokalne formy chorału.